Ci, którzy zapukali do drzwi klasztoru z prośbą o przyjęcie, nie mogą być od razu przyjęci, ale (jak pisze w swej Regule św. Benedykt) trzeba próbować ich ducha, czy szczerze pragną poświęcić się służbie Bożej, czy wytrwają w swoim postanowieniu i cierpliwie zniosą wszystkie próby, jakie niesie życie wspólnotowe w ramach klasztornych murów. Obecnie w klasztorach (i nie tylko) stosuje się wstępny okres (tzw. postulat), podczas którego kandydaci nie noszą jeszcze stroju zakonnego, ale przez pewien okres czasu weryfikują swoją decyzję wstąpienia do klasztoru. Także cała wspólnota klasztorna przygląda się kandydatom i potem w głosowaniu decyduje, czy kandydat jest zdolny (czy nie) do takiej formy życia.

Po postulacie następuje nowicjat. Wtedy to kandydat (w obecności całej wspólnoty klasztornej) prosi opata o „miłosierdzie Boże i Zakonu”, czyli o przyjęcie do nowicjatu. Jeśli dobrze przeszedł głosowanie, w kapitularzu klasztornym otrzymuje (w czasie tzw. obłóczyn) biały habit i zostaje mu nadane nowe imię. Św. Benedykt mówi, że nowicjuszowi należy trzy razy przeczytać całą Regułę, aby wiedział, na co się decyduje składając później śluby zakonne. Nowicjusz ma poznać, czego od niego wymaga życie klasztorne, ma ćwiczyć się w tym i w ten sposób ma przygotować się do złożenia ślubów (profesji).

Po odbyciu nowicjatu, który trwa 1 rok (może być ze słusznych przyczyn przedłużony), i pomyślnym głosowaniu nowicjusz składa swoje pierwsze śluby zakonne na określony okres. Przyjęcie do nowicjatu i złożenie profesji czasowej też odbywa się w kapitularzu. Każdy profes przygotowuje kartę z tekstem ślubów, który odczytuje wobec wszystkich, własnoręcznie podpisuje i oddaje opatowi. U składających śluby po raz pierwszy następuje zmiana habitu: otrzymują czarny szkaplerz i czarny pas. Profesi przygotowujący się do kapłaństwa w ciągu roku głównie oddają się studiom, a pozostali mnisi przygotowują się do różnych funkcji w klasztorze, w zależności od wykształcenia i wyuczonego zawodu.

Śluby ponawia się aż do złożenia profesji wieczystej, obowiązującej do końca życia. Cystersi w formule profesji ślubują stałość (nie tylko przebywania w klasztorze, który wybrali, ale także „stałość umysłu, woli i serca” w podjętym życiu monastycznym), przemianę obyczajów (ciągłe „nawracanie się”, ale przede wszystkim dostosowanie swoich obyczajów do monastycznego sposobu życia) i posłuszeństwo (posłuszeństwo Bogu w decyzjach przełożonych; pierwsze słowa Reguły św. Benedykta to: „Słuchaj, synu, nauk mistrza, i nakłoń ku nim ucho swego serca”). Po odczytaniu aktu profesji (w Mogile: w języku łacińskim), podpisaniu go i złożeniu na ołtarzu profes prosi współbraci o modlitwę: wzywa się wstawiennictwa świętych, by wytrwał on w podjętych przyrzeczeniach; najważniejszą modlitwę odmawia opat. Potem nowy profes zostaje ubrany w kukullę – uroczysty strój (płaszcz) używany przez mnichów podczas wspólnej modlitwy.

Czy to już koniec kroczenia po stop­niach życia mniszego? Jeśli zakonnik odbywa studia i przygotowuje się do kapłaństwa, to po drodze czekają go jeszcze święcenia diakonatu i prezbiteratu – ale to już nie należy do istoty życia mniszego, jest to pewnego rodzaju dodatek do tego życia. A droga życia zakonnego wcale się nie kończy, przeciwnie – można by powiedzieć, że dopiero tu zaczynają się „schody”. Celem życia mniszego nie jest bierne trwanie w klasztorze, ale życie według podjętych ślubów i zobowiązań, ciągłe doskonalenie się w miłości Boga i w cnotach. Św. Benedykt w Regule pisze o 12 stopniach pokory, po których zakonnik winien się wspinać, a św. Bernard uzupełnia i rozwija to w traktacie O stopniach pokory i pychy. Trzeba więc być wytrwałym „alpinistą”, żeby zdobyć ten najwyższy szczyt...