Czasopismo „Cistercium Mater Nostra. Historia-Tradycja-Kultura” powstało w 2007 r. z inicjatywy Cystersów mogilskich i grona krakowskich historyków oraz historyków sztuki i architektury, zajmujących się dziejami „białych mnichów”. Zamysł ten miał u podstaw głębokie przekonanie, że nieustająco żywotny i aktualny pozostaje ideał Cîteaux, duch św. Benedykta i św. Bernarda z Clairvaux oraz wartości teologiczne i kulturalne, jakie wypracował zakon cysterski na przestrzeni swej historii, tak w wymiarze lokalnym, jak i europejskim. Dziś ta spuścizna jest świadkiem niezmazywalnej chrześcijańskiej tożsamości naszego kontynentu i czytelnym znakiem jego duchowej i kulturalnej jedności.

Jesteśmy przekonani, że to wspaniałe dziedzictwo należy poznawać, chronić, rozwijać i nieustannie uaktualniać. Ideał cysterski wyrósł w konkretnej rzeczywistości chrześcijaństwa XI-XII wieku, zachował swoją nośność przez kolejne dziewięć stuleci i fascynuje aż do dziś. Najpiękniejszym dowodem na to są istniejące klasztory cystersów i cystersów ściślejszej obserwancji, czyli trapistów. Budzą się nowe powołania. Niezwykle żywotnie funkcjonują liczne środowiska lokalne, będące kustoszami miejsc cysterskich i pocysterskich. Są one krzewicielami wiedzy o opactwach i dynamicznym zaczynem nowych inicjatyw kulturalnych i turystycznych. Szczególną rolę w ich integracji odgrywa Szlak Cysterski i jego Rada Koordynacyjna. Nie ustaje zainteresowanie badawcze cystersami wśród naukowców, choć dziś – może przejściowo – nie mają one takiego rozmachu jak niegdyś. W Polsce największe zasługi ma w tej mierze Zespół do Badań nad Historią i Kulturą Cystersów w Polsce przy Instytucie Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz środowiska naukowe lubelskie i wrocławskie.

W naszym przekonaniu należy integrować wszystkie aspekty funkcjonowania dziedzictwa cysterskiego: religijne, naukowe, kulturalne, regionalne, turystyczne. Dobrą płaszczyzną po temu wydał się nam periodyk o tematyce cysterskiej, którego w Polsce dotąd brakowało, mimo że tego typu czasopisma istnieją w wielu krajach: Niemczech, Austrii, Francji, Włoszech, Hiszpanii, USA.

Powołanie nowego pisma, a jeszcze bardziej jego utrzymanie i rozwój jest zadaniem tyleż ambitnym, co trudnym. Wyrasta z pasji i chce odwoływać się do pasji wszystkich, którym drogie są dzieje i przyszłość zakonu cysterskiego. Rocznik ten chce być narzędziem, dzięki któremu można by na bieżąco publikować nowe rozprawy, komunikaty, wyniki wykopalisk i prac konserwatorskich, poczynania środowisk lokalnych, omawiać literaturę naukową i popularnonaukową, sygnalizować nowe zagadnienia, a także krystalizować nowe programy badawcze. Przy dbałości o merytoryczny poziom tekstów, pismo to chce być otwarte na Autorów wszystkich specjalizacji i ośrodków. Zaś przez stałą współpracę z uczonymi z zagranicy, chcemy nadawać wszelkim studiom szeroki, powszechny i ogólnozakonny kontekst.

Z tych dążeń zrodziła się idea, aby w miarę możności przygotowywać tomy o charakterze monograficznym, gdzie trzon artykułów będzie się ogniskował wokół wybranego zagadnienia. Każdy tom będzie jednak również zawierał dział komunikatów i prac drobnych oraz duży dział recenzyjny.

Zapraszamy wszystkim do lektury „Cistercium Mater Nostra” i do jego współtworzenia poprzez publikowanie swoich rozpraw, studiów i recenzji. Oby to dzieło przyniosły dobry i obfity owoc.

O. dr. Piotr Chojnacki OCist
opat mogilski
opat prezes Polskiej Kongregacji Cystersów